Yeni bir rapora göre, orman araştırma ağı küresel değişim etkisini açığa çıkarıyor.
Dünya ormanlarında meydana gelen pek çok değişiklik, Dünya tarihinde, bir yeni jeolojik Dönem* sınıflandırmasını hak edecek kadar nüfuz ve istila eden insana ve gereksinimleri yüzünden etkilediği iklim, atmosfer kimyası, toprak kullanımı ve hayvan popülasyonuna yüklenebilir. “Küresel değişim” adı altında toplanan bütün bu değişikliklere neden olduktan sonra, biz insanlar için bunu söylemek elbette çok kolay!
Kuraklık Panama, Hindistan ve Borneo’da ağaçları öldürüken, permafrost (donmuş toprak alt katmanları) çözülme Kanada’da orman kaybını körüklüyor. Kanada ve Panama’da azot kirliliği toprağın kimyasını değiştirirken, ABD-Virginia’da, henüz erişkinliğe ulaşmamış, aşırı geyik popülasyonu beslenmek için ağaçları yiyor. Bu değişikliklerin tümü, Smithsonian Tropikal Araştırma Enstitüsü önderliğindeki, bütün ormanların dünyayı nasıl değiştirdiğini bir raporla ortaya koyan Tropik Orman Bilim Merkezi-Orman Küresel Dünya Gözlemevi (CTFS-ForestGEO) tarafından, tümüyle belgelendi.
CTFS-ForestGEO orman izleme alanlarıyla ilgili standartlaştırılmış tek ağ ve şimdilerde, Brezilya’dan Kuzey Kanada’ya, Gabon’dan İngiltere’ye, Papua Yeni Gine’den Çin’e uzanan ormanları içeriyor.
GÖRSEL: ForestGEO Haritası. Uzun dönemli ve büyük ölçekli orman arazilerini izleme ağı, 35 yılda, Panama’daki tek bir bölgeden dünyadaki 60 bölgeye yayıldı.
CREDIT: CTFS-ForestGEO
Küresel ölçekli söz konusu değişikliklerle ilgili en iyi bilgi de doğal olarak, olan CTFS-ForestGEO’dan geliyor: “Panama, Barro Colorado Adaları’ndaki ilk alanda, 1981’de başlayan ilk sayımdan beri, atmosferik karbon dioksit yüzde 16 artış gösterdi. Ağdaki orman alanları ortalama 0,6 santigrat derece ısındı ve yağıştaki değişimler yüzde 30’a kadar azaldı. Korunan alanların çevresindeki manzaralar ormansızlaştı.”
CTFS-ForestGEO’dan araştırmacılar; ağaçları belirleme, haritalama, ölçümleme ve izleme gibi işlerin yanında, ağaçların birbirleriyle olan ilintisi; çiçek ve tohumların izlenmesi; böcek dağılımı; yaşayan memeliler; ekosistemdeki karbon birikimi ve akışı; toprak örnekleri alma; yağmur düşüşü ve sıcaklık gibi iklimsel ölçümleri de tanımladı. Arazilerdeki bu kapsamlı çalışma ormanların yalnızca nasıl değil neden değiştiğinin de iç yüzünün anlaşılmasını sağladı.
GÖRSEL: Bir tropik ağacın çürüklük ölçümü.
CREDIT: Beth King, STRI
İklim değişikliği senaryoları bu alanların çoğunun, günümüz örneklerine hiç benzemeyen, acaip sıcak ve kurak koşullarla karşı karşıya kalacağını öngörüyor. Ormanlar, umulandan çok daha hızlı, gelişigüzel değişiyor; türlerin düzenindeki kayma çevresel değişimle doğrudan ilişkilendirilmiş durumda. Ağdaki çoğu tropik alanda biyokütle artışı da çok hızlı.
Dünyanın pek çok yerindeki 78 araştırma enstitüsünden orman bilimciler, böylesi kollektif bir çalışmanın öncülerinden biri olan CTFS-ForestGEO şemsiyesi altında, görülmemiş bir işbirliğiyle, dünya ormanlarının değişime nasıl yanıt verdiğini; neden ve nasıl değiştiğini izlemeyi, anlamayı sürdürüyor, sürdürecek. Ağ yöneticisi Stuart Davies’e göre ormanlardaki değişim gerçekte iklim; biyoçeşitliliğin korunumu; insan refahı anlamına geliyor…
Smithsonian Biyoloji Koruma Enstitüsünden ekosistem ekoloğu ve raporun yazarlarından Kristina Anderson-Teixeira, çalışmada 107 ortak bulunduğunu, 24 ülkeden 59 ormanda yaklaşık 6 milyon ağacın izlendiğini, böylece ormanların küresel değişime verdiği yanıtların çok öğretici olduğunu belirtiyor. Teixeira ve arkadaşlarının çalışması Global Change Biology dergisinde basılma aşamasında.
* Küresel çevre üzerinde insan etkinliklerinin çok güçlü etkisi olan, içinde bulunduğumuz jeolojik dönem; İnsan Çağı (Anthropocene)