Sibirya Nehri kıyılarında şans eseri bulunan bir kemiğin, modern insana ait bu güne kadar keşfedilmiş en eski genleri barındırdığı ortaya çıktı.

Nature dergisinde yer alan makale, insanın Afrika Kıtası’nı terk ettiği ve Asya ile Avrupa’da yaşayan Neandertaller ile ilk defa çiftleştiği döneme ışık tutuyor. Bulunan kemiğe ilişkin yapılan DNA sekans analizi araştırmacılara, kemiğin sahibinin bundan 45.000 yıl önce yaşamış olduğunu ve genlerinin hem insan hem de Neandertal özellikleri barındırdığını göstermiş. İleri analizler ise insan ve Neandertal birleşmesinin ilk olarak bundan 60.000 yıl öncesine dayandığını ortaya koymuş.

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden proje yürütücüsü Chris Stringer, bulunan Sibirya Adamı’nın, bugün yaşayan Avrupalı ve Asyalıların atalarıyla çok yakın akrabalık düzeyine sahip olduğunu ve onlardan çok küçük bir oranda daha fazla Neandertal genleri taşıdığını söylüyor: “Bu bireyin genomundaki Neandertal atalığına ilişkin dizilim, bugün yaşayanların genomlarında bulunandan ortalama üç kat daha fazla uzunlukta. Bu da oldukça bilgi verici bir durum. Neandertal DNA’sının her jenerasyonda kademeli olarak azaldığını görebiliyoruz.”

Günümüzde yaşayan ve Afrika kökenli olmayan insanların, genomlarında yüzde 2 oranında Neandertal geni taşıyor olmaları verisini de ele alarak Stringer ve ekibi, genomdaki bu değişimin miktarını günümüze kadar uzanan süre için hesaplamış durumda. Zamanda geri giden araştırmacılar, Neandertallerle olan ilk karşılaşma ve çiftleşmenin, Sibirya Adamı’ndan 7.000 ila 10.000 yıl önce olduğunu hesaplamış. Bu son bulguya dayanan basit bir açıklama, Homo sapiens‘in Afrika’yı ilk olarak bundan en fazla 60.000 yıl kadar önce terk etmiş olabileceğini söylerken mevcut bilgi bunu doğrulamıyor. Bilindiği üzere antropologlar, İsrail’deki Skhul ve Qafzeh Mağaraları’nda türümüze ait 100.000 yıllık kemikler ortaya çıkarmışlardı.

Parçalar bir araya getirildiğinde muhtemel iki senaryo ortaya çıkıyor. Bunlardan ilkine göre insanlar Afrika’yı bundan 100.000 yıl kadar önce terk ettiler ancak hayatta kalmada ve yayılmada başarılı olamadılar ve ardından da yok olup gittiler. Sonrasında ise ikinci bir yayılma başarılı oldu ve bundan 60.000 yıl önce Avrupa’ya ve Afrika’ya doğru ilerleme başladı. Bu grup da bugünkü insanlara soy verdiler.

İkinci senaryoya göre ise, insanlar Afrika’yı 100.000 yıl önce terk ettiler ve başarılı da oldular. Bu grup sonrasında daha fazla yayıldı ve bir kolu bundan 75.000 yıl önce Asya’nın güneyine hatta Avustralya ve Yeni Gine’ye kadar ulaştı. Günümüzden 60.000 yıl önce ikinci bir kol ise, bugünkü Avrasyalılar ile Amerika yerlilerini Afrika’nın dışına taşıdı.

Peki hangi senaryo doğru? Bulunan Sibirya Adamı bu teorilere bir sınırlama getiriyor. Bu da Neandertaller ile insanın günümüzden en fazla 60.000 yıl kadar önce çiftleşmiş oldukları. Stringer, Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine ve Pasifik’teki komşu adalar üzerinde yaşayan halkı oluşturan Avustrasyalıların genomlarındaki Neandertal DNA’sı girdisinin, Neandertal yayılışının daha geç dönemlerinde meydana geldiğini savunuyor: “Modern insanın Asya’nın güneyine bundan 60.000 yıl öncesinde yayılmış olmaları halen muhtemel bir görüş ancak bunların Afrika’dan ayrılıp da bugün hayatta kalmış olan ve Neandertallerle birleşmenin kanıtlarını taşıyan insan popülasyonuna belirgin bir katkısının olduğunu düşünmüyorum.”