Hayvanlardaki penis tipleri oldukça çeşitli. İnsan ve kuşlarda bir tane mevcutken yılan ve kertenkeleler ikişer penise sahip. Nature dergisinde yer alan yeni çalışma ise erkeklerdeki bu farklı dış cinsel organ tiplerinin evrilme sürecine ışık tutuyor.

Araştırmacılar kollar ile dış cinsel organların gelişiminin bağlantılı olduğunu keşfetmişler. Yılan ve kertenkelelerde dış cinsel organlar, sürüngenin arka bacaklarının köken aldığı dokuyla tam olarak aynı yapıda. Memelilerde ise bu bölüm ‘kuyruk-tomurcuğu’ olarak adlandırılan ve insan ile diğer memelilerin vücutlarının arka bölümünün oluşumuna katkı yapan embriyonik doku boğumuyla benzer yapıda meydana geliyor.

Makalenin başyazarı Harvard Tıp Fakültesi Genetik Bölümü’nden Clifford Tabin, memeli ve sürüngen cinsel organlarının homolog, yani aynı evrimsel kökene sahip olmadıklarını ve farklı dokulardan geliştiklerini söylüyor: “Ancak bu yapılar için ‘derin bir homolojiye’ sahipler diyebiliriz. Her iki yapı da aynı genetik programlamadan köken alıyorlar ve buna ek olarak gelişimleri aynı takım moleküler sinyaller tarafından uyarılıyor.”

Tabin ve ekibi, aralarında yılanlar ve tavukların da olduğu bazı hayvan gruplarına ait embriyolarda ilk cinsel organların nasıl geliştiğini araştırmış. Cinsel organlar ortaya çıkmadan önce embriyonik kloak (sonradan boşaltım ve sindirim kanallarına dönüşecek olan doku), hemen yanındaki hücrelere ve dokulara dış cinsel organları oluşturmaları için moleküler bir uyarıcı sinyal gönderiyor. Araştırmacılar bu kloak yapısının konumunun, hangi dokuların bu sinyali önce alacaklarını belirlediğini keşfettiklerini söylüyorlar.

Sürüngenlerde kloak, arka bacak dokularına oldukça yakın konumlanmış durumda. Memelilerde ise kloakın yeri daha önce bahsettiğimiz kuyruk-tomurcuğu yapısının çok yakını. Bu da bu bölgelerin neden daha sonra dış cinsel organların oluşumunu destekledilerini anlamaya yardımcı oluyor.

Çalışmanın bir diğer ilgi çekici sonucu ise yılanların yıllar içerisinde ne şekilde evrildiklerini göstermesi. Bir zamanlar yılanların da bacaklara sahip olduğu biliniyor. Bulgulara göre yılanların suda yüzen ya da toprak altına gömülen bir kertenkele grubundan köken alıyor olması büyük ihtimal. Ancak sahip oldukları bu üye yapıları, hareketlerini desteklemek yerine kısıtlayan bir hale gelmiş ve nesiller içerisinde de yok olmuş. Yılanlar üyelerini kaybetmiş olmalarına karşın aynı kökenden gelen dış cinsel organları bugün tam da arka bacak yapılarının aslında olması gereken yerde işlev görmeye devam ediyorlar.

Aşağıdaki fotoğrafta, 11 günlük bir piton yılanı embriyosu üzerindeki bir çift erkek dış üreme organını henüz gelişim safhasında görebilirsiniz (daire içine alınmış bölge).