Yeni bir araştırmaya göre, uykudan önceki saatlerde, ışık yayan e-okuyucu (LE-ebook) gibi elektronik aygıtların kullanımı genel sağlığı, uyanıklılık süresini ve günlük uyku ritmini dış ortam zaman belirtileriyle eşzamanlı yapan sirkadiyen saati olumsuz etkiliyor.
ABD, Brigham Kadın Hastanesi’nden (BWH) araştırmacılar basılı kitap okumayla elektronik kitap okumanın biyolojik etkilerini karşılaştırdı. Araştırma bulguları, 22 Aralık’ta, Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlandı.
Araştırmanın yazarlarından; BHW Uyku ve Sirkadiyen Bozuklukları Bölümü sinirbilimcilerinden Dr. Anne-Marie Chang “Vücudun günlük doğal ritminin, bu elektronik aygıtlardan yayılan, mavi ışık olarak da bilinen, kısa dalga zenginleştirilmiş ışıkla kesintiye uğradığını bulduk. E-kitap okuyan katılımcıların basılı bir kitap okuduklarındaki durumlarına göre, uykuya geçmesi daha uzun zaman aldı; akşam uykulu olma hali azaldı; melatonin salgısı azaldı; sirkadiyen saat daha geç zamana kaydı; ertesi sabah, uyanık olma halini azalttı.” diyor.
Önceki araştırmalar; mavi ışığın melatonini baskıladığını, sirkadiyen saati etkilediğini; uyanık olma durumunu artırdığını göstermişti, ancak yine de, bu popüler teknolojinin uyku üzerine olan etkisi hakkında hala çok az şey biliniyor. Vücudun doğal uyku ve uyanık olma üzerine ışığın aşırı güçlü bir etkisi olması nedeniyle uyku zamanından hemen önce ışık yayan aygıtların kullanılması, önemli bir sorun; böyle bir durum uyku azlığının sürekliliğinde de etkili bir rol oynayabilir.
Yatan hastalarla iki hafta boyunca yapılan çalışma sırasında, 12 katılımcı, 5 ardışık gecede, her gece yatma zamanından önceki 4 saat boyunca iPad üzerinden e-kitap okudu. Bu süreç basılı kitaplar için de yinelendi. Yöntemde okuma biçimi rastgele düzenlendi. Bazı hastalar önce iPad’den e-kitap okurken, bazıları da önce basılı kitapları okudu. iPad’den okuyan katılımcıların uykuya geçmesi daha uzun zaman aldı; bu tür katılımcıların akşam saatlerindeki uyuma isteği daha azaldı ve bunların REM uyku dönemi daha kısa sürdü. Normalde akşamları yükselen ve uykunun başlamasında rol oynayan melatonin hormonunun salgısı iPad okuyucularında azaldı. Bununla da kalmadı: iPad okuyucularının melatonin düzeyleriyle belirlenen sirkadiyen ritmleri de bir saati aşkın bir süre gecikti. iPad’den okuyanlar uyku öncesinde, çok daha az uykuluydu, ama sekiz saatlik bir uykuyu izleyen sabahta da, daha çok uykulu ve ve daha az uyanıktı. Her ne kadar bu çalışmada iPad’ler kullanılmışsa da, araştırmacılar bütün mavi ışık yayan e-okuyucu, dizüstü bilgisayar, cep telefonu, LED monitör gibi öteki aygıtları da ölçümledi.
BHW Uyku ve Sirkadiyen Bozuklukları Bölüm şefi Dr. Charles Czeisler, geçmiş 50 yılda uyku süresinde ve kalitesinde bir düşüş olduğunu belirterek, “Teknoloji geliştikçe, giderek daha çok insan, özellikle de zaten önemli ölçüde uyku kaybına uğramış çocuklar ve ergenler okuma, iletişim ve eğlence için elektronik aygıtları seçiyor; bu yüzden, bu tür aygıtların insan sağlığı ve güvenliği üzerinde yaratacağı uzun vadeli sonuçların, acilen, epidemiyolojik araştırmayla değerlendirilmesi gerekir.” diyor.
Araştırmacılar, gece maruz kalınan ışığın melatonin salgısının kronik baskılanmasıyla meme kanseri, kalın bağırsak kanseri ve prostat kanseri tehlikesinin artışının bağlantılı olduğunu gösteren son kanıtlara dikkat çekerek, bulgularının ne kadar önemli olduğunu da vurguluyor.
İlgilenenler için bu çalışmanın yayını: Anne-Marie Chang, Daniel Aeschbach, Jeanne F. Duffy, and Charles A. Czeisler. Evening use of light-emitting eReaders negatively affects sleep, circadian timing, and next-morning alertness. PNAS, December 22, 2014 DOI: 10.1073/pnas.1418490112