İnsanın ıslaklığa olan duyarlılığı günlük yaşamın pek çok durumunu etkiler. Nem, ter, nemli bir havlu gibi ıslak hissetiren uyaranlarla sık sık karşılaşırız. Basitmiş görünse de bir şeyin ıslak olduğunu hissetmek bütünüyle bir beceri çünkü cildimizde ıslaklığı hissedecek alıcılar bulunmuyor. Islaklık kavramı, gerçekte, ıslak olduğumuzu öğrendiğimiz uyaranlarla önceki deneyimlerimize dayanarak beynimizin çağrıştırmasıyla oluşan, daha çok bir algısal illuzyon olabilir.
Başka bir deyişle, ıslak bir koltuğa oturduğumuzu ya da bir su birikintisi üzerinde yürüdüğümüzü nasıl biliyoruz? Bunu anlamak için İngiltere’de, Loughborough Üniversitesinden ve Oxylane Araştırma’dan Davide Filingeri ve arkadaşları işe koyuldu:
Islaklık algısının soğuk sıcaklıkları hissetme ve basınç, doku gibi dokunma hisleriyle yeteneğimizin içiçe geçtiğini öne süren blimciler, sıcaklığı ve dokunma bilgisini ciltten beyne taşıyan algılayıcı sinirler olan A sinir liflerinin etkisini ve ıslaklık algısı üzerine sinir etkinliği azalma etkisini gözlemlediler.
Tüylü derinin ısıl uyaranlara karşı çok duyarlı olduğunu bilen araştırmacılar sonra, tüylü derinin ıslaklığa karşı avuç içi, ayak tabanı gibi dokunma uyaranlarına çok daha duyarlı olan tüysüz deriden daha çok duyarlı olabileceğini varsaydı. Bilimciler erkek deneklerle çalıştı: Kolej öğrencisi 13 sağlıklı erkeğin kollarındaki tüylü bölgeler ve tüysüz parmak uçları sıcak, nötr ve soğuk ıslak uyaranlara maruz bırakıldı. Araştırmacılar, sıcaklık azaldıkça ıslak algının arttığını buldu. Bu deneklerin soğuk ıslak uyaranları sıcak ve nötr ıslak uyaranlardan daha çok algıladıkları anlamına geliyor.
Araştırmacılar, sinir bloklu ve sinir bloksuz bir ıslak uyaran testini de gerçekleştirdi: tüylü deriyi tüysüz deriden ıslaklığa daha duyarlı yapan A sinir etkinliği bloklandığında, deneklerin ıslaklığa olan duyarlılığının azaldığını da buldu.
Bu sonuçlar insanların ıslaklığı nasıl yorumladığının anlaşılmasına katkı yapıyor ve beynin bu algıyı nasıl işlediğine ilişkin yeni bir model sunuyor. Algısal öğrenme kavramına ve Bayes algı çıkarımına dayanarak, derinin ıslaklık duyarlılığının ilk nörofizyolojik modelini geliştiren araştırmacılara göre, elde ettikleri sonuçlar, tipik bir ıslak uyaranın sinirlerle ilgisini betimlemeye temel oluşturan özel bir bilgi işleme modelinin varlığı için kanıt sağlıyor.
Journal of Neurophysiology’de yayınlanan çalışma, Amerikan Fizyoloji Topluluğu’nun (APS) Ayın Yayını Programı çerçevesinde, bu ayın en iyisi olarak öne çıkarıldı.
İlgilenenler için yayının kaynağı: D. Filingeri, D. Fournet, S. Hodder, G. Havenith. Why wet feels wet? A neurophysiological model of human cutaneous wetness sensitivity. Journal of Neurophysiology, 2014; 112 (6): 1457 DOI: 10.1152/jn.00120.2014