Uzun yaşamanın sırrı ne? Bilim insanları bir süredir bunu sorguluyor. Uzun yaşama katkı yapan çeşitli yaşam tarzlarını, çevresel etmenleri anladık, bir yandan genetiğin de rol oynadığı ortada. İşin aslı, aile incelemeleri, erişkin ömründe yaklaşık %20-30 rol oynadığı ortada. Peki uzun yaşamın genetik sırrı nedir? Aging Cell’de yayınlanan yeni bir çalışma buna ışık tutabilir.

Daha önceki bir çalışmada araştırmacılar uzun ömürde rolü olabilecek bir çift aday gen tespit etmişti. Bu genler bedende kolestrolü taşıyan apolipoprotein E (APOE) ve insülin duyarlığını etkiliyor olabilecek FOXO3A‘ydı. Bu genlerdeki varyasyonların uzun ömürle ilişkili olduğu tespit edildiyse de ikisinin de etkisi büyük ölçekte değildi. Dolayısı ile bilim insanları başka etkenler olması gerektiğinden şüphelendiler.

İspanya’daki Ulusal Kanser Araştırma Merkezi’ndeki araştırmacılar, aile fertleri arasında istisnai uzun ömürlü bireyler olan üç ayrı aile üyelerinin ekzonlarını, yani protein kodlayan genlerini, ayrıntılı incelemeye tabi tuttular. DNA sekansı çıkartılan bireylerden üç kişi, 103 veya üstü yaşa ulaşmışlardı, kardeşleri ise 97 veya daha üstü yaşlara gelmişlerdi. Araştırmacılar daha sonra kontrol grubu olan 800 kişiden alınan DNA sekansı verisi ile bu uzun ömürlü kişilerinkileri kıyasladılar.

Her üç ailede de beklenmedik bir şekilde belli bir genin ender görünen varyantları ortaya çıkıyordu: apolipoprotein B (APOB). APOE proteini gibi, APOB da kolesterol taşıyıcısı. APOB ise kanda “kötü kolesterolü” yani düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) taşımaya yardım ediyordu. Bedenlerimize kolesterol gerek, ancak LDL’nin kötü bir ünü var; zira kan damarları duvarlarınca birikiyor, arterleri tıkıyor, nihayetinde de bazı kişilerde kalp krizlerine yol açıyor.

Uzun ömürlü kişilerde keşfedilen bu genetik varyasyon kandaki LDL düzeylerini düşürüyor olabilir. Araştırmacılar şimdi bu konuyu inceliyor. Araştırmanın baş yazarı Timothy Cash’e göre, şayet uzun ömürlü kişilerde gerçekten düşük kolesterol düzeyi mevcutsa o halde yaşlanma sürecinde kardiyovasküler sağlık önemli bir etmen. Ne ilginç ki APOE varyasyonları, muhtemelen yükselen lipid düzeylerinden ötürü, kardiyovasküler hastalıklarda bilinen bir risk faktörü.

Kaynaklar:
http://www.iflscience.com/health-and-medicine/genetic-secrets-longevity-discovered
http://www.newscientist.com/article/dn26142-gene-variant-found-that-may-help-people-live-to-be-100.html#.VAh9YfldWSp
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/acel.12261/abstract