İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümünden bilimciler dünyada benzeri olmayan bir araştırmaya imza attı. Sonuçlar kültür domateslerinde insan sağlığıyla ilgili özellikleri geliştirmede yetiştiricilere katkı yapabilir.
GÖRSEL: Bilimciler değerli antioksidanları arttıran ıslah uygulamaları için üç Solanum türünü gibi vahşi domates çeşitlerini inceledi.
CREDIT: Sami Doğanlar
Domateslerin C vitamini, likopen, beta-karoten ve fenolik gibi antioksidanlar bakımından zengin olduğu biliniyor. Serbest köklerin (radikal) neden olduğu oksitlenme (yani, paslanma) işleyişini geciktirici ya da engelleyici maddeler olan antioksidanlar; sağlıklı yaşam desteği isteyen tüketicileri; biyotik ve abiyotik streslere doğal dirençli bitkiler üretmeyi isteyen yetiştiricileri ilgilendiriyor. Domates kültürleme ve ıslah programları alışılageldiği gibi meyve ağırlığı, renk, biçim, hastalık direnci gibi özelliklere odaklanmayı sürdürürken, bilimciler daha yüksek antioksidan özelliklere sahip domates kültür bitkileri geliştirmenin yeni yollarını araştırıyorlar.
Kültür bitkisi yetiştirmek için en iyi kaynak sıklıkla o bitkinin vahşi türleridir, zaten bitki yetiştiricileri de bunu çok iyi bilir. Vahşi türler kültürleme ve yetiştirme sırasında kaybolan alel (belirli bir özelliği belirleyen bir genin farklı hallerinden her biri) özelliğini korur.
Bugüne kadar, vahşi domates türleri domatesin hastalık direncini geliştirmekte yaygın olarak kullanıldı; ama, sağlık destek özelliği için hiç incelenmemişti.
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümünden bilimcilerimizin yaptığı eşşiz bir çalışma, vahşi domateslerle, bunların kültür ortamında yetiştirilmiş türlerini antioksidan özellikleri bakımından karşılaştırdı. Çalışma HortScience adlı e-dergide yayınladı.
Bilimcilere göre, elde ettikleri sonuçlar, elit domates hatlarındaki antioksidan özellikleri geliştirmek amacıyla bir yetiştirme programı tasarlamada kullanılabilir. Araştırmanın lideri Prof. Dr. Sami Doğanlar, antioksidan ve tarımsal özellikler için Solanum peruvianum, Solanum habrochaites ve Solanum pimpinellifolium denen üç vahşi domates popülasyonunu inceledi. Bilimciler her bir popülasyonu; toplam suda çözünebilir antioksidan etkinliği, fenolik içerik, meyve ağırlığı, meyve şekli, meyve rengi ve C vitamini içeriği bakımından sınadı.
Sonuçlar; Solanum habrochaites popülasyonun suda çözübilir antioksidan etkinliği ve fenolik içerik bakımından, en iyi başlangıç malzemesi olabileceğini gösterdi. Kültür domatesinin iki katı C vitamini içeriğine sahip olduğu saptanan Solanum peruvianum da C vitamini içeriği geliştirmek için, en iyi popülasyon olarak belirlendi.
Doğanlar’a göre, araştırma, vahşi domates türlerinin kültür domateste antioksidan özelliklerin geliştirilmesi için çok yarayışlı olabilen alelleri barındırdığını gösterdi. Doğanlar, aslında, antioksidan özelliklerin ıslahında, bu çalışmada kullanılan popülasyonlardan bazı melez ürünlerin kullanılabileceğini de vurguladı.
İlgilenenler için yayının kaynağı: Oğuz Top, Cantuğ Bar, Bilal Ökmen, Duygu Yüce Özer, Dane Rusçuklu, Nilüfer Tamer, Anne Frary, Sami Doğanlar; Exploration of Three Solanum Species for Improvement of Antioxidant Traits in Tomato ASHS HortScience electronic journal web site