İrlandalı jeologlar, Dünya’da oksijen üreten yaşam formlarının 3 milyar yıl önceki, yani daha önce düşünülen zamandan 60 milyon yıl önce, varlığını bularak evrimsel tarih kitaplarını baştan yazdılar. Bu yaşam formları, daha kompleks yaşam formlarının evrimleşmesi ve çoğalmasına neden olacak oksijeni (O2) atmosfere eklemekten sorumluydu.

Sayfanın başındaki fotoğrafta yer alan arazide çalışan araştırıcılar, oksijenin varlığında meydana gelen toprak oluşumuna neden olan kimyasal ayrışmaya ait deliller bulduklarını açıkladılar ve jeolojik devirlerde yaş tayininde kullanılan uranyum-kurşun izotop analizi ile bu olayın en az 3,2 milyar yıl önce meydana geldiğini söylediler. Paleotoprak içerisinde korunan kimyasal ayrışma, atmosferik oksijen seviyesindeki artışla uyumludur. Bu derece oksijen miktarı sadece ışık enerjisi ve karbondioksiti O2 ve suya dönüştüren organizmalar tarafından üretilir. İşte atmosferimizin yapısını daha fazla O2 ekleyerek değiştiren bu oksijen üreten türlerin çoğalması, eski çok hücreli yaşamın gelişmesi için önemli bir etkendi.

Hindistan’da bulunan paleotoprağın, bugüne kadar bilinenden daha erken bir dönemde atmosferik oksijende artma olduğunu gösterdiği ve bunun Dünya’nın evriminde bildiklerimiz içerisindeki boşlukları doldurduğu bildirildi. Dünyamızın ilk atmosferi metan ve karbondioksit açısından zengindi ve çok düşük seviyede O2 bulunmaktaydı. Geniş ölçüde kabul gören atmosfer evrimi modeline göre O2 seviyesi 2,4 milyar yıl öncesine kadar önemli derecede yükselmedi.

Kayaçlarda meydana gelen ayrışma sırasında meydana gelen kimyasal değişiklikler o zamanlardaki atmosferin yapısı hakkında bilgiler vermektedir. Bu çalışmada incelenen paleotoprağın yaşı en az 3,2 milyar yıl ve ayrışmanın atmosferdeki yükselmiş O2 seviyesi ile meydana geldiğini gösteren kimyasal delillere sahip.

Bugüne kadar yapılan çalışmalar göre 3,4 milyar yıl önce Dünyamızda neredeyse hiç atmosferik O2 yok, ancak yakın zamanda Güney Afrika’da bulunan paleotopraklar üzerinde yapılan bir çalışmaya göre 2,96 milyar yıl önce O2 seviyesinin artmaya başlamış olabileceği ortaya kondu. Son yapılan bu çalışmaya göre ise bu tarih en az 60 milyon yıl öncesine gidiyor.

İlgilenenler için bu çalışmanın yayını: J. Mukhopadhyay, Q. G. Crowley, S. Ghosh, G. Ghosh, K. Chakrabarti, B. Misra, K. Heron, S. Bose. Oxygenation of the Archean atmosphere: New paleosol constraints from eastern India. Geology, 2014; DOI: 10.1130/G36091.1